De onderneming als ruimte voor ontmoeting
De plotse opkomst en veralgemening van telewerk in 2020 brachten een grondige transformatie van de ondernemingen met zich.
Als essentiële motor van die revolutie is de architectuur het aan zichzelf verplicht om zich opnieuw uit te vinden en om nieuwe toepassingen te begeleiden en mogelijk te maken. Ondernemingen, die vroeger één gecentraliseerde plaats van activiteiten waren, groeien nu uit tot flexibele en collaboratieve convergentieruimten.
Nieuwe praktijken in het dagelijkse leven
Tom is in de loop van de ochtend op kantoor aangekomen. Sinds meer dan een jaar werkt hij de helft van de tijd van thuis uit om er zijn administratieve taken in goede banen te leiden. Hij gaat vooral naar kantoor om er met zijn team samen te zitten. Tom vindt dat het van essentieel belang is om rechtstreekse contacten met zijn collega’s te onderhouden. Zodra hij aankomt, gaat hij naar de bar op de verdieping om er een koffie te nemen en om op het aanraakscherm de planning van de vergaderingen van de dag te bekijken. Een van zijn collega’s van de afdeling communicatie komt bij hem langs en vraagt hem om die dag even wat tijd te voorzien om over de toekomstige promotiecampagne te praten.
Tom zit nu samen met zijn team in een brainstormingzaal vlakbij een groot venster met zicht op de tuin. Af en toe trekt hij zich terug in een klein afgesloten kantoor om er in alle vertrouwelijkheid oproepen te beantwoorden.
Middag. Tijd om te eten. Tom gaat naar de cafetaria op de benedenverdieping. Hij gaat samen met de communicatieverantwoordelijke in een aparte kamer te zitten, waar ze niet worden gestoord.
De namiddag zit er bijna op. Voordat hij nog enkele oefeningen in de sportzaal wil doen, is Tom in de bibliotheek gaan zitten. Hij legt de laatste hand aan zijn eindejaarverslag – een belangrijke oefening die zijn opperste concentratie vergt. De bibliotheek is bijna leeg – de perfecte omgeving om dat werk uit te voeren op het einde van een drukke, maar productieve week.
Ruimte voor ontmoeting
De virtualisatie en de opkomst van telewerk veranderen de aard van de kantoorruimten. Deze verliezen hun status van exclusieve en statische werkomgeving en moeten plaats maken voor andere mobielere en polymorfe systemen. De activiteiten kunnen in de loop van de dag zeer goed worden gespreid over het thuiskantoor, de auto en het hoofdkantoor van de onderneming. In die context kan men zich afvragen wat de toekomst van de traditionele structuren is nu werkplaatsen niet langer aan één locatie gebonden zijn.
Een kantoorruimte blijft wel een belangrijke rol spelen in de identiteit van een onderneming. Ze moet de verankeringsplaats van de onderneming blijven, maar gelijktijdig evolueren in de richting van een convergentieruimte. De medewerkers gaan in de toekomst niet noodzakelijkerwijs meer naar kantoor om de productie te verzekeren, maar wel om van gedachten te wisselen, een dialoog te voeren en te communiceren. Het kantoor wordt dus een locatie voor teamwerk en samenwerking.
Collaboratieve werkconcepten vereisen echter een grondige mutatie van de inrichting van de beschikbare ruimte als men ze volledig wil kunnen benutten. De traditionele rijen bureaus maken plaats voor een brede waaier aan uitwisselings- en samenwerkingsplaatsen; gangen worden binnenstraten in het teken van serendipiteit en er verschijnen wellness- en activiteitenruimten zoals rustsalons, fitnesszalen, bibliotheken … Daarnaast blijven afgesloten ruimten beschikbaar waar taken met een meer vertrouwelijk karakter kunnen worden uitgevoerd.
Mobiliteit en flexibiliteit in de ruimten worden aangemoedigd met de bedoeling om interacties te bevorderen en om een duidelijk verschil te maken ten opzichte van de werkcocon thuis.
Die nieuwe ruimtelijke morfologieën kunnen echter pas volledig spelen als ze gepaard gaan met een verandering van het gedrag van de werknemers in de richting van meer autonomie, de omschakeling van de organisatie naar een collaboratief model, een maximale virtualisatie van de informatie en een grotere aandacht voor communicatie enerzijds binnen de teams en anderzijds naar de buitenwereld toe.
Architectuur als motor van de mutatie
Het nieuwe hoofdkantoor van ORES, de belangrijkste elektriciteits- en aardgasnetbeheerder in Wallonië, vormt een mooie illustratie van die structurele evolutie van een onderneming. Voordat het project werd opgestart, kreeg Out Of Office de opdracht om een grootschalige informatie- en opleidingscampagne te voeren waar alle personeelsleden bij werden betrokken en die ten doel had om de nieuwe praktijken binnen de teams te definiëren.
Gelijktijdig werden de netwerken en de informaticatools aangepast aan de toekomstige evoluties op het vlak van mobiliteit en virtualisatie. Aan alle diensten werd input gevraagd, zodat men het verenigende project kon uitwerken waarvan we nu het resultaat zien.
Samen met onze partners-ingenieurs en Out Of Office (voor de binneninrichting) stelden we een heldere architectuur voor bestaande uit grote vrije plateaus die gemakkelijk kunnen worden gemoduleerd en getransformeerd, die een open zicht bieden op de binnentuinen en die doorlopen in terrassen.
Het daglicht is alomtegenwoordig en iedereen kan gaan zitten op de plaats die hem het beste lijkt. De Rambla, een verdeelas die het gebouw over zijn volledige lengte samenbrengt, symboliseert de geest van samenwerking die de leidraad vormde van dit project.
archipelago verkende die thematiek eerder al in andere realisaties.
In het opleidingscentrum van ORES in Strépy-Bracquenies zijn de samenwerkingskantoren, de klaslokalen en de werkplaatsen rond een binnentuin samengebracht.
Het Centre Administratief van de stad Ukkel streeft een vergelijkbaar doel na als ORES: de dienstverlening aan de burger optimaliseren door de activiteiten op één enkele, open en vlot toegankelijke plaats samen te brengen.
Het hoofdkantoor van Rawbank te Kinshasa (DRC) vormt een illustratie van een aanpak waarin de maximale flexibiliteit van de plateaus wordt bevorderd dankzij een driedimensionale modulariteit van de inrichting en de technieken.
Op de site van het ziekenhuiscentrum van Luik groepeert een nieuw multifunctioneel gebouw alle administratieve diensten van de instelling in een collaboratieve omgeving. In het project is ook een kinderdagverblijf geïntegreerd, dat ter beschikking staat van de personeelsleden.
Case Study - PROJET U
Hoe een verlaten kantoorgebouw omvormen tot een publieke instelling?
